Myślenie linearne to myślenie tradycyjne, do którego jesteśmy przyzwyczajeni. Polega ono na rozłożeniu problemu na mniejsze części i szukaniu rozwiązań dzięki wykorzystaniu gotowych wzorców. Przy wykorzystaniu tego sposobu myślenia nie zawsze pojawiają się najlepsze rezultaty.
Alternatywą dla takiego myślenia jest myślenie lateralne. Jest to rezygnacja z tradycyjnego myślenia, na rzecz poszukiwania lepszych, alternatywnych rozwiązań. To tworzenie nowych połączeń elementów niby niemających ze sobą nic wspólnego. To użycie kreatywności i patrzenie na problem z wielu, pozornie ze sobą niezwiązanych perspektyw.
Za twórcę myślenia lateralnego uznaje się Edwarda de Bono. Jego metoda twórczego rozwiązywania problemów pozwala szukać nowych rozwiązań dzięki patrzeniu na zagadnienie z sześciu różnych perspektyw.
Znana jest jako metoda szczęściu kapeluszy lub metoda sześciu myślowych kapeluszy.
Praca przy pomocy tej prostej metody jest przyjemna i jednocześnie skuteczna.
Każdy kapelusz nałożony na głowę uczestnika sprawia, że wchodzi się w określoną rolę. W głowie osoby, która ma założony kapelusz, mają pojawić się koncepcje i pomysły związane z góry ustaloną strategią tego nakrycia. Każdy kapelusz prezentuje inną strategię. W każdym kapeluszu myśli się inaczej. Opisy strategii znajdują się poniżej.
Ideą jest spojrzenie na problem z punktu widzenia sztucznie oznaczonego wcześniej i wytworzonego na bieżąco stanowiska. Dzięki temu, że nikt nikogo nie osądza i nie atakuje, dostaje się bardzo szeroką możliwość spojrzenia na daną sprawę z różnych stron. Sztuczność zadań związanych z danym kapeluszem pozwala maksymalnie rozwinąć kreatywność w rozwiązywaniu problemu.
Podział kapeluszy pozwala na uporządkowane spojrzenie z różnych perspektyw. Strategie rozwiązań mogą być tworzone poprzez nałożenie jednego kapelusza przez cały czas twórczego myślenia. Można też, co jakiś czas, wymieniać się kapeluszami w grupie. Metoda ta może być stosowana także w trakcie indywidualnej pracy. Zmieniając kapelusz, sami wchodzimy w nowy aspekt spojrzenia na daną sprawę.
Niebieski kapelusz – organizacja
Rolą osoby w niebieskim kapeluszu jest pilnowanie porządku i organizacji całego spotkania. To bezstronny obserwator, który działa według planu i dyscyplinuje grupę do odpowiednich zachowań zgodnych z przypisanymi im rolami. Nie pozwala on wychodzić innym kapeluszom poza ich role i pilnuje reguł. Niebieski kapelusz nie myśli o problemie i jego rozwiązaniu, ale o tym, by spotkanie przebiegało sprawnie i bez zbędnych zakłóceń. To on planuje kolejność występowania kapeluszy i oznajmia, który kapelusz teraz ma głos.
Niebieski kapelusz nie tylko zarządza organizacją spotkania, ale też sporządza notatki z jego przebiegu oraz wnioski, które wyłaniają się w trakcie.
Biały kapelusz – obiektywizm i fakty
Biel kojarzy się z czystością i sterylnością. Tak ma się też zachowywać osoba w białym kapeluszu. Ma skupić się na czystości faktów, na sterylności danych, neutralności poglądów. Przy użyciu logiki ma poddać ocenie wszystkie dane. Analiza ta ma być obiektywna.
Biały kapelusz zabiera głos, z reguły, na początku badania sprawy. Powołuje się on na statystyki, informacje, źródła ich pochodzenia, dokumenty, wykresy, analizy. Używa w swym sprawozdaniu skalę prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzeń.
W białym kapeluszu umieszczona jest cała nasza pierwotna wiedza na temat, którym się zajmujemy. To przedstawienie wszystkich danych, jakie mamy, na temat naszego problemu.
Czerwony kapelusz – uczucia
Ten kapelusz założony na głowę uczestnika ma sprawić, że wejdzie on w rolę bardzo uczuciowej osoby. Ma on za zadanie przejaskrawiać i uwypuklać różne oblicza emocji. Daleko mu od faktów, za to blisko serca. Właściciel czerwonego nakrycia głowy będzie szukał w swojej głowie odpowiedzi na pytanie: Jakie emocje pojawiają się na samą myśl z danym tematem?
Wrażenie, przeczucie, impulsywność i namiętność będą głównymi atrybutami czerwonego kapelusza. W tym kapeluszu mamy nakaz subiektywnego nazywania odczuć. Emocjonalne pierwsze wrażenie będzie w tym kapeluszu ważniejsze niż zdrowy rozsądek, dlatego też mogą powstawać tutaj wszelkie irracjonalne emocje mają być szybkie i spontaniczne. Każda decyzja wymaga emocji i tutaj dajemy im pełne pole do popisu.
W grupie, odgrywanie tej roli, pozwala na swobodne wyrażanie emocji, bez ich osądzania.
Żółty kapelusz – optymizm
Rola osoby w żółtym kapeluszu jest bardzo pozytywna. Jej zadaniem jest doszukiwanie się w rozwiązaniach samych optymistycznych aspektów. Skupia się ona na wszystkich możliwych korzyściach i nagrodach związanych z danym rozwiązaniem. Widzi wszystko w żółtych okularach. Świat w takich okularach jest ciepły, przyjazny i słoneczny. Osoba w żółtym kapeluszu ma ogromną wiarę w sukces projektu i jego efekty. Ma za zadanie pokazać wszystkim, że te przedsięwzięcie zakończy się powodzeniem. Widzi wokół radość i szczęście. Bada korzyści nawet poza tym projektem. Szukając logicznego poparcia swego entuzjazmu i euforii, często produkuje nowe pomysły.
Czarny kapelusz – pesymizm
Osoba w czarnym kapeluszu udowadnia nam, że nic się nie uda. Jej zadaniem jest dostrzeganie niebezpieczeństw i czyhających pułapek. Ma negatywne podejście do projektu i rozwiązań. Jest przeciwieństwem zachowań osoby w żółtym kapeluszu. Pokazuje miejsca, w których występują zagrożenia. Skupia się na wadach, brakach i usterkach planu. Szuka dziury w całym materiale. Próbuje wykazać, że inni się mylą. Jej zadaniem jest utrzymanie grupy w strefie bezpieczeństwa. Analizuje zgodność rozwiązania z prawem, wskazuje na luki i niedociągnięcia. Pilnuje także wydatków, oszczędności czasu i energii.
Krytyka czarnego kapelusza nie ma za zadanie zatrzymać dyskusji, ale ma wskazać elementy, na które koniecznie trzeba zwrócić uwagę.
Zielony kapelusz – nowe możliwości
Zielony kolor symbolizuje wiosnę i okres wzrastania roślin. Świat budzi się do życia. Rodzi się nowe istnienie. Ten aspekt wykorzystany jest przez personę w zielonym kapeluszu. Osoba ta ma wiele świeżych pomysłów, nowych możliwości, unikatowych spojrzeń i punktów widzenia na daną sprawę. Jej zadaniem jest porzucenie logicznego i sztywnego myślenia. Ma za zadanie porzucić stare wzorce i reguły postępowania. W miejsce starych schematów ma wstawić bujanie w obłokach, by rozbudzić niewyobrażalne dotychczas marzenia. Osoba w zielonym kapeluszu ma rzucać nowymi pomysłami. Jej myśli mają krążyć wokół niebieskich migdałów. Nie ma dla niej rzeczy niemożliwych. Bez chwili zastanowienia ma szukać nowych, alternatywnych rozwiązań i scenariuszy.
Metoda sześciu myślowych kapeluszy pozwala nam wykorzystać wszystkie drzemiące w nas zasoby w uporządkowany sposób. Odgrywanie ról pozwala nam w bezpieczny sposób wyrzucić z siebie różne spojrzenia na daną sprawę. Aktorstwo pozwala kreatywnie wyrzucać z siebie różne pomysły i rozwiązania, w tym takie, których nie odważylibyśmy się przekazać w tradycyjny sposób.
Metoda ta jednocześnie broni nas przed znużeniem i ciężarem w rozpatrywaniu sytuacji tylko z jednego punktu widzenia. Kiedy trawi nas monotonia, przerzucamy się na myślenie w innym kapeluszu i już mamy upragnioną zmianę.
Metoda ta idealnie sprawdza się w grupie, ale także w samotnym działaniu. Wystarczy tylko zmienić kapelusz na głowie.
Nasz mózg może dużo więcej niż nam się wydaje! Warto o tym pamiętać i szukać nowych rozwiązań.
Autor:
Ewa Szpakowicz
Wykorzystaj możliwości swojego mózgu i w 25 dni zwiększ prędkość swego czytania ze zrozumieniem minimum trzykrotnie
na Kursie Szybkiego Czytania online dla zapracowanych
